Jumah Mosqueمسجد جمعه در تفلیس
شرح
در تفلیس قدیم، منطقه ای منحصربفرد در پایتخت گرجستان، ساختمان های مذهبی مرتبط با ادیان مختلف را می توان در مجاورت یکدیگر دید. مسجد جمعه در تفلیس قدیم که با نام مسجد تفلیس نیز شناخته می شود، یک بنای تاریخی دوست داشتنی است که به بخشی جدایی ناپذیر از شهر قدیمی تبدیل شده است.
این مسجد که در پای قلعه ناریکالا در انتهای خیابان گیاه شناسی قرار دارد، تنها مسجد باقی مانده در شهر است. مسجد تفلیس جدای از معماری جذابش که بازدید از آن را در تور تفلیس به شما پیشنهاد می کنیم، به عنوان مکانی شناخته می شود که نمازگزاران شیعه و سنی با هم در یک نمایش نادر از وحدت در کنار هم نماز می خوانند. افراد با ادیان دیگر نیز ممکن است وارد مسجد گرجستان شوند تا موزاییک های زیبای آن را تحسین کنند، این مسجد به همراه کلیساهای متعدد در این محله یکی از مواردی است که در تور پایتخت باید از آن دیدن کنید.
پایتخت گرجستان تفلیس از دیرباز محل تلاقی بسیاری از ادیان مختلف بوده است و نمونه منحصر به فردی از این گشایش مذهبی را می توان در مسجد جمعه مشاهده کرد. این مسجد آجری قرمز ساده که در میان حمامهای گوگردی منطقه باستانی آبانوتوبانی شهر، در پایین جادهای از یک کلیسا و کنیسه قرار دارد، بهخاطر اینکه محل عبادت مسلمانان سنی و شیعه است، شهرت دارد.
مسجد تفلیس، همانطور که به آن نیز می گویند، در طول تاریخ خود تجسم های زیادی داشته است. اولین بار در سال 1700 توسط امپراتوری عثمانی ساخته شد و در طول 300 سال گذشته سه بار تخریب و بازسازی شده است. با این حال، آخرین تحول آن در ترکیب نمازگزاران آن بوده است.
پس از انقلاب خونین روسیه در سال 1917، دولت تازه تأسیس جمهوری شوروی در صدد اصلاح بنیادی امپراتوری سابق روسیه برآمد. یکی از اهداف اصلی دولت جدید کمونیستی سلب قدرت نهادهای مذهبی بود. هدف اصلی این سرکوب ها کلیسای ارتدکس روسیه بود که در زمان تزار از امتیازات ویژه ای برخوردار بود و زمین و اموال کلیسا به شدت مصادره شد. در ابتدا به جوامع مسلمان آزادی عمل بیشتری داده شد، اما هیچ مذهبی از فشارهای دولت جدید برای تبدیل شدن به مرکز زندگی شهروندان در امان نبود.
حدود 10 درصد از جمعیت گرجستان مسلمان هستند و تا سال 1951 دو مسجد در تفلیس وجود داشت. مانند هر جای دیگر جهان، مسلمانان سنی و شیعه در تفلیس به ترتیب در مسجد جمعه و مسجد کبود عبادت کردند. اما در سال 1951 مسجد آبی توسط دولت کمونیستی تخریب شد تا راه را برای یک پل باز کنند. مسجد جمعه با درک اینکه جامعه شیعه جایی برای رفتن ندارند، درهای خود را به روی آنها گشود و آن را به یکی از تنها مساجد جهان تبدیل کرد که این دو فرقه با هم عبادت می کنند. تا سال 1996 از پرده سیاهی برای تقسیم مسجد بین سنی ها و شیعیان در هنگام عبادت استفاده می شد، اما امروزه این دو فرقه در کنار هم عبادت می کنند.
تاریخ مسجد جمعه در تفلیس
اقلیت مسلمان برای اولین بار پس از فتح شهر توسط اعراب در نیمه دوم قرن هفتم در تفلیس پدید آمد. در قرون وسطی مساجد متعددی در تفلیس ساخته شد که بزرگترین آنها مسجد شاه اسماعیل بود. این مسجد در حاشیه رودخانه کورا در جنوب میدان (که گفته میشود توسط شاه اسماعیل اول ایران در سالهای 1522-1524 ساخته شده است) قرار دارد، در سال 1950 در جریان ساخت پل متخی تخریب شد.
در اوایل دهه 1700، عثمانیها که مدتها تفلیس را تحت کنترل داشتند، یک مسجد سنیها در پای قلعه ناریکالا ساختند. زمانی که تفلیس در دهه 1740 مورد حمله امپراتوری شیعیان ایرانی قرار گرفت، نادرشاه دستور تخریب مسجد سنی ها را داد. اگرچه بین سالهای 1846 و 1851، معمار ایتالیایی، جووانی اسکودیری، آن را بازسازی کرد، اما در پایان قرن نوزدهم تخریب شد. در سال 1895، زینالبدین تقیف، میلیونر باکو، از بازسازی کامل آن حمایت کرد و در این فرآیند، بخش شرقی آن را بهطور چشمگیری تغییر داد. در سال 1998 کارهای مرمتی عمده ای در مسجد انجام شد.
اتحاد با روسیه توحیدی در تاریخ معاصر باعث تضعیف نفوذ ایران اسلامی و ترکیه در گرجستان شده است، اما این کشور جوان و مستقل جمعیت مسلمان خود را فراموش نکرده است. در بیانیه رسمی مجلس مؤسسان گرجستان در سال 1920 آمده است: «هیچ کس نباید فکر کند که ایمان مانع اتحاد گرجی های مسیحی و مسلمان می شود. قدرت ما در ارتباط ما نهفته است. تنها اتحاد و برادری می تواند ما را خوشبخت کند.»
مسلمانان تفلیس امروزه به دو شاخه شیعه و سنی اسلام تعلق دارند و مسجد جمعه در خدمت هر دو گروه است. در ابتدا پرده ای مسجد را تقسیم می کرد، سنی ها در یک طرف عبادت می کردند و شیعیان در طرف دیگر عبادت می کردند، اما از زمانی که پرده در سال 1996 توسط امام مسجد برداشته شد، سنی ها و شیعیان با هم نماز می خوانند. امروزه، این مسجد شیعه و سنی منحصربهفرد تفلیس نمونهای نادر از این است که چگونه دو شاخه از یک مذهب میتوانند فضای مشترکی داشته باشند و در صلح با هم زندگی کنند.
معماری
مسجد جمعه در تفلیس از آجر ساخته شده و بر روی شیب تند قرار دارد. طراحی آن شامل جنبههایی از معماری نئوگوتیک و اسلامی است و به خاطر پنجرههای قوسی که دیوارهای آن را میپوشاند، مورد توجه قرار گرفته است. در این دروازه یک مناره هشت طبقه قرار دارد که از دور چشم را جلب می کند و بسته به جهتی که از آن به آن نگاه می شود، ظاهر متفاوتی دارد. موزاییک جذاب بیرونی و داخلی مسجد جمعه گردشگران زیادی را به خود جذب می کند و آن را به یکی از نمادین ترین مکان های تفلیس قدیم تبدیل می کند.