اصفهان تاریخی غنی و سرشار از زیبایی دارد، اما یک رودخانه معروف و قدیمی که از شهر عبور می کند جنبه دیگری از زیبایی های اصفهان را نشان می دهد. زاینده رود ، رودی است که شهر را به دو نیم تقسیم می کند.
در زمان های گذشته، اقوام زیادی در کنار این رودخانه ساکن شدند و به تدریج تمدن بزرگی را تشکیل دادند. زاینده رود یکی از شناخته شده ترین رودخانه های ایران است. بستر رودخانه با بسیاری از روستاها، باغ ها و مزارعپر شده است. این رودخانه همه زمین ها را حاصلخیز می کند و به همین دلیل به آن زاینده رود می گویند که در لغت به معنای زنده کننده است. این رودخانه از هر کجا که بگذرد به آن جان می دهد.
زاینده رود بزرگ ترین رودخانه فلات مرکزی ایران است که طول کل آن تقریباً ۴۰۰کیلومتر است. این رود از رشته کوه های زاگرس سرچشمه می گیرد و از شهرهای زیادی از جمله فارسان، داران، شهرکرد، زرین شهر و اصفهان می گذرد و سرانجام در برکه گاوخونی به سفر خود پایان می دهد.
این رودخانه نقش بسزایی در توسعه اصفهان به عنوان یک شهر ایفا کرد، زیرا طوایف زیادی برای اسکان در کنار رود جذب شدند و به تدریج تمدن بزرگی را تشکیل دادند. زمین های حاصلخیز این رودخانه، کشاورزی را ممکن می کرد و منبع آب برای آبیاری، مصارف خانگی و حمل و نقل را فراهم می کرد.
پل های ساخته شده بر روی رودخانه مانند سی و سه پل، خواجو، مارنان و شهرستان از نقاط دیدنی تاریخی هستند که اهمیت این رودخانه را برای زندگی فرهنگی و اجتماعی شهر نشان می دهند.
از آنجایی که اصفهان در چندین دوره پایتخت بوده است، پل ها و برج های پرندگان زیادی در نزدیکی آن وجود دارد. در اصفهان از معروف ترین پل های این رودخانه می توان به سی و سه پل، خواجو، مارنان و شهرستان اشاره کرد.
اگر می خواهید یکی از تفریحات شاهان صفوی را بدانید، کافی است به پل خواجو بروید. در وسط پل می توان ساختمانی را مشاهده کرد که با کاشی های زیبا تزئین شده است. این مکانی است که پادشاهان برای اقامت، استراحت و لذت بردن از امواج رودخانه استفاده می کردند. همچنین در همان مکان از مقامات را دعوت می کردند تا مسابقات شنا یا قایق سواری را تماشا کنند.
از قدیم الایام رسم بر این بوده است که افرادی که استعداد آواز خواندن دارند زیر پل شروع به آواز خواندن کنند، هرکسی می تواند دور آن ها جمع شود تا از صدای زیبای آواز که با صدای رودخانه ترکیب می شود، لذت ببرد. در نزدیکی پل سی و سه پل نیزجشن های زیادی برگزار می شد، مردم در جشن های خاص به یکدیگر آب یا گلاب می پاشیدند. شاهان، درباریان و شاعران نیز در آنجا جلسات مهمی داشتند.
بر روی زاینده رود،۱۱ پل وجود دارد که به معرفی آن ها می پردازیم :
پل شهرستان
پل شهرستان قدیمی ترین پل ساخته شده بر روی زاینده رود است. قدمت آن به دوره ساسانی می رسد.این پل حدود ۱۰۵ متر طول و ۵متر عرض دارد که در گذشته کاربری نظامی داشته است. از نظر معماری و قدمت می توان آن را با پل دزفول و پل شوشتر مقایسه کرد.
سی و سه پل
به دلیل وجود ۳۳طاق بر روی این پل به آن سی و سه پل می گویند. این پل مهم ترین پل زاینده رود است و شاهکاری است که از دوران شاه عباس اول صفوی به جای مانده است. سی و سه پل زیر نظر فرمانده معروف شاه عباس الله وردی خان ساخته شد. به همین دلیل به پل الله وردی خان نیز معروف است. این پل با طول ۳۰۰ متر و عرض ۱۴متر طولانی ترین پل زاینده رود است.
پل مارنان
پل مارنان در غرب اصفهان قرار دارد که به پل سرفراز نیز معروف است. گفته می شود شاه سلیمان صفوی یکی از ثروتمندترین ارامنه این پل را ساخته است، البته طبق شواهد تاریخی قدمت این پل به قبل از دوره صفویه برمی گردد و به احتمال زیاد ارامنه این پل را تعمیر کرده اند.
پل خواجو
پل خواجو که یکی از زیباترین پل های جهان به شمار می رود به دستور شاه عباس دوم ساخته شد. البته باستان شناسان بر این باورند که پل خواجو بر روی بقایای یک پل قدیمی ساخته شده است. این پل با طول ۱۳۳ متر و عرض ۱۲ متر در کنار تزئینات و کاشی کاری های فراوان، یکی از دیدنی های اصفهان به شمار می رود.
پل زمانخان
این پل در کنار شهر سامان قرار گرفته است که در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. این پل دو دهانه دارد و روی سه پایه ستگی ساخته شده است. پل زمانخان برای عبور عشایر و به دست یکی از عشایری ها به همین نام ساخته شده بود. این منطقه آب و هوای معتدل و مناسبی دارد و حتی در فصول گرم سال، گردشگران زیادی را به خود جذب می کند.
پل جویی
پل جویی که پل چوبی نیز نامیده می شود، بین دو پل معروف سی و سه پل و پل خواجو قرار گرفته است . این پل نیز به دستور شاه عباس اول، بر روی زاینده رود ساخته شد. پل جویی ارتباط بین شمال و جنوب زاینده رود را فراهم می کرد.
پل های دیگر واقع شده بر روی زاینده رود، پل های جدید هستند که جنبه تاریخی ندارند و جاذبه تاریخی گردشگری نیستند، این پل ها برای عبور گردشگران ساخته شده اند.
- پل فلزی : این پل در سال ۱۳۳۵ ساخته شد و تمام نقاط آن، از فلز ساخته شده است. پل فلزی خیابان بهشتی را به خیابان حکیم پیوند می دهد.
- پل فردوسی : پل فردوسی از پل های جدید ساخته شده است و بین سی و سه پل و پل جویی قرار دازد.
- پل آذر: این پل در سال ۱۳۵۷ تکمیل شد و معماری نو و ویژه ای دارد.
- پل بزرگمهر : پل بزگمهر بین پل های خواجو و غدیر قرار گرفته و همچنین خیابان بزرگمهر که در شمال رود قرار گرفته است را به خیابان سجاد یعنی جنوب زاینده رود متصل می کند.
- پل وحید: پل وحید در غرب زاینده رود قرار گرفته است و کمربندی اصفهان از روی آن می گذرد. همچنین بزرگراه خیام را به بزرگراه میرزا کوچک خان مرتبط می کند.
- پل غدیر : آخرین پل جدید، پل غدیر است که بین پل بزرگمهر و پل شهرستان قرار دارد و دو بزرگراه شمال و جنوب رود را بهم می رساند.